Dynia – królowa jesieni

Popularna roślina

Dynia to warzywo z rodziny dyniowatych. Mamy dwa podstawowe gatunki dyń: dynię olbrzymią i dynię zwyczajną, której formą botaniczną jest kabaczek, cukinia i patison. Inni przedstawiciele warzyw dyniowatych to: melon, kawon zwany arbuzem oraz ogórek.

Odmiany dyni zwyczajnej to dynia oleista odmiana Olga, dynia Hokkaido, dynia piżmowa odmiana Butterhead, dynia Makaronowa F1. Mamy też dynię ozdobną zwaną tykwą. Tych dyń się nie zjada, a używa głównie do dekoracji ze względu na fantazyjne kształty i kolorystykę.

Wszystkie warzywa dyniowate pochodzą z kontynentu amerykańskiego, z wyjątkiem arbuza, którego miejscem pochodzenia jest północna część Afryki.

Rośliny dyniowate mają płożący system wzrostu i wiele z nich posiada kolce, co znacząco utrudnia prace pielęgnacyjne w roślinach. Formą spożywaną jest owoc, który z botanicznego punktu widzenia jest jagodą.

Polska jest jednym z liczących się producentów dyni w Europie, największym jest Hiszpania, uzyskując wydajność plonowania 47,6 ton z hektara. Na świecie prym w produkcji dyń wiodą Chiny – 7 mln 440 tys. ton rocznie, ale mają niską wydajność z hektara, bowiem tylko 18,5 tony.

Wartości odżywcze

Dynie różnią się w niewielkim stopniu pod względem wartości odżywczej. Są bogate w błonnik i węglowodany, oraz zawierają śladowe ilości tłuszczu i białka. Wyjątek stanowi dynia oleista i jej nasiona. W nich znajduje się 30 gramów białka, 50 gramów tłuszczu, 10 gramów węglowodanów oraz 6 gramów błonnika. Miąższ dyni to: 10 gramów węglowodanów 7 gramów błonnika, 1,5 gramów tłuszczu i 0,5 gramów białka. Miąższ dyni jest bardzo zasobny w beta-karoten, po przeliczeniu na roślinny retinol jest to 0,5-0,6 mg witaminy A.

Dynia w kuchni

Wykorzystanie dyni w kuchni to przede wszystkim konsumpcja bezpośrednia (zupy słodkie i ostre) oraz ciasta. Mamy też przetwórstwo: marynaty (dynia w occie), mrożonki, syropy i pulpy oraz żywność dla dzieci.

Każde przygotowanie dyni w niewielkim stopniu obniża jej wartość odżywczą, jednak bogactwo smaków i form jej przyrządzania powinno rekompensować te straty.

Zatem na obiad najlepiej zjeść pikantną zupę krem z dyni, na deser sernik dyniowy i popić wybornym pumpkin spice latte – napojem, w którego skład wchodzi: espresso, spienione mleko, dynia, przyprawy korzenne i ewentualnie cukier.

Sezon na dynie

Sezon na dynie rozpoczyna się z końcem września i trwa do końca listopada. Chociaż cukinie, kabaczki i patisony to raczej warzywa letnie (lipiec-wrzesień). Zatem należy korzystać z ich bogactwa oraz mnogości smaków i form.

prof. dr hab. Ewelina Hallmann (Przejdź do profilu naukowca w Bazie Wiedzy SGGW)
Katedra Żywności Funkcjonalnej i Ekologicznej
Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW