Radość z codzienności daje moc do pracy intelektualnej

– Pani Profesor, jaki jest zakres i cel Pani badań naukowych? Nad czym aktualnie Pani pracuje?

– Od lat interesuję się rolą reaktywnych form azotu, w szczególności tlenku azotu w regulacji procesów fizjologicznych w roślinach. Zajmowałam się i zajmuję przede wszystkim zagadnieniami regulacji ustępowania spoczynku i kiełkowania nasion. Stąd też narodziło się moje zainteresowanie związkami allelopatycznymi, których mechanizm działania badałam najpierw na etapie kiełkowania nasion, a następnie wzrostu korzeni młodych siewek. Z ciekawostek, dotyczących moich zainteresowań naukowych na pewno należy podkreślić materiał doświadczalny, który od lat jest stosowany w badaniach naszego zespołu – są to nasiona jabłoni odmiany Antonówka. To bardzo charakterystyczny materiał, opisany na poziomie biochemicznym dzięki wieloletnim pracom zespołu zmarłego w 2023 roku prof. Stanisława Lewaka z Uniwersytetu Warszawskiego, której członkiem była prof. Renata Bogatek-Leszczyńska. To ona zaproponowała mi kilka lat po doktoracie pracę w Katedrze Fizjologii Roślin SGGW i zaraziła radością badań nad zarodkami izolowanymi z nasion jabłoni. Wywodząc się z Uniwersytetu Warszawskiego kontynuuję w SGGW ponad 70-letnie dociekania nad regulacją spoczynku i kiełkowania nasion. Mam nadzieję, że prace te będą się rozwijały, bo nie tylko potrafimy zadawać coraz ciekawsze pytania, odpowiadać na nie dzięki nowoczesnym metodom badawczym, ale przede wszystkim dlatego, że mam przyjemność być liderem najcudowniejszego zespołu naukowego.

– Jakimi działaniami organizacyjnymi zajmuje się Pani? Co jest ich celem?

– Od 2019 roku jestem dyrektorem Instytutu Biologii SGGW. Na początku istnienia instytutu celem mojej pracy organizacyjnej było scalenie siedmiu jednostek wywodzących się z pięciu wydziałów SGGW. Zadanie postawione przede mną przez ówczesnego Rektora SGGW prof. Wiesława Bielawskiego wykonałam korzystając z nieocenionej pomocy mojego zastępcy prof. Wojciecha Plądera. Zawsze stawiałam sobie za podstawowe zadanie ułatwienie pracy badaczom, tak aby sprawy administracyjne w jak najmniejszym stopniu hamowały prowadzenie badań naukowych. Myślę, że w dużej mierze udało mi się to, głównie dzięki wsparciu pracowników administracyjnych instytutu. Uważam, że praca instytutu powinna być w jak największym stopniu skierowana na maksymalne wykorzystanie mocnych stron pracowników i grup badawczych. Staram się traktować pracowników w sposób indywidualny, doceniając ich możliwości, aspiracje i aktualny poziom rozwoju naukowego. Uważam, że im bardziej się różnią członkowie grupy tym większa jest jej szansa na sukces – oczywiście pod warunkiem, że kieruje nią lider potrafiący wykorzystać tę różnorodność. W 2016 roku podjęłam trud pełnienia funkcji prodziekana ds. nauki na ówczesnym Wydziale Rolnictwa i Biologii. Powiedziałam wówczas, że traktuję tę funkcje jako służbę na rzecz wydziału i społeczności akademickiej. Tak jest do dzisiaj.

– Skąd pomysł na pracę w SGGW?

– Jako młoda naukowczyni, poszukująca własnej drogi, spotkałam na niej śp. prof. Renatę Bogatek-Leszczyńską, moją starszą koleżankę z Uniwersytetu Warszawskiego, która była w tym okresie kierownikiem Katedry Fizjologii Roślin na Wydziale Rolnictwa i Biologii SGGW. Prof. Bogatek zaproponowała mi współpracę w ramach nowo tworzonego zespołu.

W SGGW na Wydziale Rolnictwa i Biologii rozpoczęłam pracę w 2003 roku przenosząc się z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Z perspektywy czasu oceniam, że była to bardzo dobra decyzja. Zmiana środowiska pracy zmusiła mnie do zmiany zainteresowań naukowych i profilu badawczego, pozwoliła na usamodzielnienie się i w rezultacie umożliwiła mi rozwinięcie się naukowo, a także dydaktycznie przez prowadzenie zajęć dla studentów kierunku biologia. Był to nowy kierunek studiów i władze Wydziału Rolnictwa i Biologii poszukiwały doświadczonych biologów dla podniesienia jakości kształcenia. Mogę powiedzieć, że to było koło zamachowe mojej kariery naukowej, chociaż wówczas nie miałam tej świadomości.

– W wyniku Pani osiągnięć naukowych i działań organizacyjnych, została Pani nominowana do Konkursu im. prof. Marii Joanny Radomskiej. Czym dla Pani Profesor jest ta nominacja?

– Prof. Maria Joanna Radomska była wyjątkową osobowością w historii SGGW, nie tylko jako kobieta, ale także jako naukowczyni i organizatorka. Trzeba pamiętać, że nie jest łatwo łączyć te dwie kariery, gdyż każda z nich wymaga 100% aktywności o zdecydowanie różnym charakterze. Bardzo cieszę się, że dzięki temu konkursowi więcej mówi się o istnieniu i roli kobiet w nauce. Oczywiste zatem, że nominacja była dla mnie wielkim zaszczytem. W pierwszej edycji konkursu wystartowały bardzo mocne kandydatki… Życzę SGGW aby w kolejnych edycjach konkursu nominowane kobiety mogły poszczycić się takimi osiągnięciami jak laureatki edycji z 2024 roku.

– Jakie działania zaleciłaby Pani Profesor swoim młodszym koleżankom na początku drogi naukowej? W jaki sposób powinny działać, żeby prawidłowo rozwijać tę karierę?

– Zawsze postępuj etycznie. Zwracaj uwagę na swoich współpracowników. Pracując w zespole, wspierając się wzajemnie i szanując się, łatwiej osiągnąć indywidualny sukces naukowy. Należy pamiętać, że lepiej dawać niż brać i trzeba wymagać od siebie więcej, niż od współpracowników. Najważniejszy zawsze jest człowiek, dzięki dobrym relacjom z ludźmi, dzięki zrozumieniu drugiego człowieka łatwiej jest iść przez życie zawodowe, naukowe i osobiste. Nie rób niczego na siłę, chociaż czasami trzeba zrobić wysiłek ponad miarę. Koniecznie wyjedź na staż zagraniczny. Dzięki temu ujrzysz siebie z innej perspektywy. Nie rezygnuj z rodziny i życia prywatnego. Radość z codzienności daje moc do pracy intelektualnej.

Trzeba lubić to co się robi, odnajdować przyjemność w tworzeniu nauki i podchodzić do niej jak do zabawy, a nie ciężkiej pracy. Dla mnie zdobywanie kolejnych stopni i tytułów naukowych oraz przyjmowanie przeze mnie powierzanych mi różnych funkcji organizacyjnych, nigdy nie było celem samym w sobie, lecz naturalną konsekwencją rozwoju naukowego, następowało zatem jakby mimochodem. Dawno temu robiąc doktorat, na pytanie dlaczego wybrałam taką drogę odpowiedziałam, że przecież nic innego nie umiem w życiu robić, tylko się uczyć… Może to jest tajemnica spełnienia w pracy naukowej.

I na koniec pamiętaj o tym, że wiele zależy od twoich promotorów, szefów, przełożonych. To oni kształtują Cię na początku Twojej naukowej kariery. Ja jestem wdzięczna mojej promotor prof. Annie Rychter za umiejętność przygotowywania manuskryptów i wyrobienie we mnie sprawności i wytrwałości publikacyjnej. Jeśli to możliwe wybieraj pracę w zespole, którego lider szanuje współpracowników, docenia ich dobre strony, ale zauważa też ich wady, który dba o członków zespołu bardziej niż o siebie. Po latach, kiedy sama staniesz się kierownikiem grupy postępuj z młodszymi naukowcami tak, jak chciałaś aby traktowano Ciebie, gdy robiłaś pracę magisterską lub doktorską. Patrząc na starszych naukowców wzoruj się na ich zaletach, ale pamiętaj co robili źle i wystrzegaj się powielania ich błędów.

Na zakończenie chciałabym podkreślić, że to jaka jestem, kim jestem i gdzie się dzisiaj znajduję zawdzięczam ludziom, z którymi zetknął mnie los. Im wszystkim, a szczególnie mojemu zespołowi badawczemu, bardzo, bardzo dziękuję!

– Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała: Anita Kruk, Biuro Promocji SGGW